ศาลหลักเมือง เป็นศาลคู่บ้านคู่เมือง และเป็นสิ่งศักดิ์สิทธิ์ประจำจังหวัดจันทบุรี ที่ชาวจันทบุรีเคารพนับถือ ในแต่ละวันจะมีผู้คนมาไหว้ สักการะ ปิดทอง ขอพร ขอให้มีโชคลาภเป็นจำนวนมาก ศาลหลักเมืองอยู่ในตัวเมือง ริมถนนท่าหลวง เป็นจุดที่อยู่ติดกันกับศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช หากแวะที่เดียว ก็สามารถสักการะได้ทั้งสองจุด
ศาลหลักเมือง ตั้งอยู่ทางด้านขวาของศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช ถัดไปไม่ไกลมาก เพียงเดินข้ามถนนหน้าทางเข้าค่ายตากสิน ริมถนนท่าหลวง ตำบลวัดใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี
ศาลหลักเมือง หรือศาลเจ้าพ่อหลักเมือง เป็นศาลที่อยู่คู่กับเมืองจันทบุรีมาช้านาน สันนิษฐานว่าสร้างขึ้นในสมัยพระเจ้าตากในปี พ.ศ. 2310 ซึ่งแต่เดิมน่าจะสร้างด้วยศิลาแลง แต่ชำรุดทรุดโทรม จนไม่ปรากฏให้เห็นรูปทรงเดิม ต่อมาเห็นเป็นเพียงศาลไม้ อยู่ระหว่างต้นข่อย 2 ต้น ภายหลังทางจังหวัดจันทบุรี ได้มีการก่อสร้างศาล และหล่อองค์เจ้าพ่อหลักเมืองขึ้นมาใหม่ เสาหลักเมือง* มีลักษณะเป็นแท่งเสาสูง 3 เมตร ปลายเสาทำเป็นหัวเม็ดทรงมัณฑ์** มีการวางศิลาฤกษ์เมื่อปี พ.ศ. 2524 และสร้างเสร็จในปี พ.ศ. 2526 ภายในศาลหลักเมือง นอกจากจะมีเสาหลักเมืองแล้ว ยังประดิษฐานองค์เจ้าพ่อหลักเมือง ที่มีรูปลักษณ์ในแบบเทพเจ้าจีน
** เสาหัวเม็ดทรงมัณฑ์ มาจากลักษณะของหัวเม็ด ที่มีส่วนปลายเสาตกแต่งด้วยหัวเสาที่มีขนาดสั้นๆ เหมือนมาครอบไว้ มักจะเป็นเสาแสดงอาณาเขต เสาสัญลักษณ์ เสาหลักเมือง เป็นต้น ส่วนคำว่าทรงมัณฑ์ คือรูปทรงกลม หรือเหลี่ยมซ้อนกันเป็นชั้น เรียวขึ้นไป
ตัวอาคารศาลหลักเมือง ทั้งภายในและภายนอก ได้มีการตกแต่งให้ดูสวยสมกับเป็นศาลหลักเมืองประจำจังหวัด โดยตัวอาคารสร้างแบบก่ออิฐถือปูน เป็นทรงสี่เหลี่ยมจตุรมุข มุขแต่ละด้านมีหลังคาซ้อนชั้น ประดับด้วยช่อฟ้า ใบระกา หางหงส์ หลังคาตรงกลางเป็นทรงปราสาทยอดแหลม ตัวอาคารมีบันไดทางขึ้น 4 ด้าน เชิงบันไดด้านหน้า ประดับด้วยสิงห์คู่
ในปี พ.ศ. 2542 ได้มีการปรับปรุงภูมิทัศน์โดยรอบให้มีความร่มรื่น สวยงาม ด้านหน้ามีศาลาเปิดโล่ง สร้างแบบสถาปัตยกรรมจีน เป็นที่วางถังน้ำมนต์ที่ประดับด้วยลวดลายมังกรสวยงาม ใกล้กันมีเสาโคมไฟสูงตระหง่าน ตกแต่งด้วยลวดลายมังกรพันเสาในแบบจีน ถัดไปเป็นน้ำพุ มีปูนปั้นเป็นรูปผลไม้ต่างๆ ที่ถือเป็นจุดเด่นของจังหวัดจันทบุรี
ศาลหลักเมืองจันทบุรี เป็นที่เคารพนับถือของชาวจันทบุรี และผู้ที่มาเที่ยวจังหวัดจันทบุรี ต่างก็นิยมแวะมาที่ศาลหลักเมือง และศาลพระเจ้าตากสินมหาราช แต่ละวันจึงมีผู้คนมากมายมากราบไหว้ ปิดทองเสาหลักเมือง บนบานศาลกล่าว ถวายของไหว้ และขอพรจากองค์หลักเมือง
ศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช และศาลหลักเมือง อยู่บนถนนท่าหลวง ตรงข้ามศาลจังหวัดจันทบุรี
1 | ใช้เส้นทางถนนสุขุมวิท (ทางหลวงหมายเลข 3) ตรงมาจากจังหวัดระยอง เมื่อมาถึงแยกเขาไร่ยา ให้เลี้ยวขวาเข้าเมืองจันทบุรี (หมายเลข 316) |
2 | พอเลี้ยวแล้ว ตรงตามเส้นทางมาเรื่อยๆ ประมาณ 6 กิโลเมตร พอเข้าเขตตัวเมืองจันท์ เมื่อถึงแยกไฟแดงแรก ตรงแขวงการทางจันทบุรี (สี่แยกพระยาตรัง) ให้เลี้ยวซ้าย |
3 | หลังจากเลี้ยวซ้ายแล้ว จะเป็นถนนท่าหลวง ให้ตรงไปอีกประมาณ 500 เมตร ศาลหลักเมือง อยู่ริมถนนทางซ้ายมือ (ถัดจากศาลสมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราช) |
ที่อยู่ ริมถนนท่าหลวง ตำบลวัดใหม่ อำเภอเมือง จังหวัดจันทบุรี